Pleegzorg is een vorm van jeugdhulpverlening waarbij een kind of jongere wordt opgevangen in een pleeggezin, gezinshuis of leefgroep. Het kind of de jongere woont tijdelijk of langdurig bij pleegouders die zorgen voor de dagelijkse verzorging, opvoeding en ondersteuning. Pleegzorg wordt ingezet wanneer het om diverse redenen niet mogelijk of wenselijk is dat een kind bij zijn of haar eigen ouders of familie woont.

Pleegzorg kan verschillende vormen aannemen, zoals crisispleegzorg, kortdurende pleegzorg, langdurende pleegzorg, weekendpleegzorg, netwerkpleegzorg, en specialistische pleegzorg voor kinderen met speciale behoeften, zoals kinderen met gedragsproblemen, een beperking of medische zorgbehoefte.

Pleegzorg heeft als doel om kinderen en jongeren een veilige en stabiele omgeving te bieden waarin ze zich kunnen ontwikkelen en groeien. Het kan ook de ouders of familieleden van het pleegkind ondersteunen bij het oplossen van de problemen die hebben geleid tot de plaatsing in pleegzorg, en hen helpen bij het herstellen van de opvoedingscapaciteiten om uiteindelijk de zorg voor het kind weer op zich te nemen.

Wanneer terugkeer naar het eigen gezin niet mogelijk is wordt de jongeren ondersteund naar zelfstandigheid. 

Pleegzorg is bedoeld voor kinderen van 0 tot 18 jaar die tijdelijk of voor langere tijd niet meer thuis kunnen wonen. Vanaf 18 jaar zijn pleegkinderen volgens de wet volwassen.

Toch kan de pleegzorg na de 18e verjaardag nog doorlopen als het pleegkind en de pleegouder dat willen. De pleegzorg loopt dan door tot het pleegkind 21 jaar is geworden.
Verlengen vanaf 21 jaar tot 23 jaar kan ook nog, dit heet dan verlengde pleegzorg.

Er zijn verschillende varianten van pleegzorg. De pleegzorgorganisatie kijkt per situatie welke vorm het beste past.

Crisisopvang of crisispleegzorg is een voorbeeld van kortdurende pleegzorg. De situatie thuis is dan zo ernstig dat een kind direct weg moet. Er zijn pleeggezinnen die speciaal beschikbaar zijn voor crisispleegzorg, om kinderen direct op te vangen als dit nodig is. Een crisisplaatsing duurt meestal 4 weken en kan met nog een termijn verlengd worden.

Deze variant van pleegzorg wordt ingezet als de kans bestaat dat door intensieve hulpverlening de opvoedingsvaardigheden of leefsituatie van de ouders op korte termijn sterk verbeteren. In dat geval kan het kind weer thuis wonen.

Er zijn twee vormen: kortdurende pleegzorg en deeltijdpleegzorg.

Bij kortdurende pleegzorg wonen kinderen tijdelijk niet thuis, maar kunnen de ouders met extra ondersteuning op korte termijn mogelijk wel weer voor het kind zorgen. De bedoeling is dat ouders gedurende een afgesproken termijn intensieve ondersteuning krijgen. Wanneer blijkt dat het kind weer naar huis kan, stopt de pleegzorgplaatsing.

Als de ouders na de intensieve periode van ondersteuning toch niet in staat zijn om voor het kind te zorgen, wordt de pleegzorgplaatsing omgezet in een langdurige plaatsing: de opvoedingsvariant. Het doel is ervoor te zorgen dat kinderen dan bij dezelfde pleegouders blijven. Is dit niet mogelijk, dan zoekt men naar een nieuw pleeggezin.

In deeltijdpleegzorg verblijven kinderen niet de gehele week in het pleeggezin. Zij verblijven bijvoorbeeld alleen in het weekeinde, overdag (dus zonder overnachtingen), één weekeinde in de maand of alleen op doordeweekse dagen in het pleeggezin. Kind en (pleeg) ouders worden hiermee ontlast. Er zijn veel verschillende vormen mogelijk, afhankelijk van de behoefte van het kind en de ouders.

Ze krijgen er opvoeding en worden overspoeld met positieve aandacht. Zo zetten we ze in hun kracht en bouwen we samen aan fijne herinneringen.

Het Heppie (t)huis is een initiatief van Stichting het Vergeten Kind. In ons land wonen maar liefst 100.000 kinderen in onveilige of onleefbare thuissituaties. Ze krijgen niet de liefde en aandacht die ze nodig hebben. Zo’n jeugd veroorzaakt trauma’s voor het leven. Het Vergeten Kind maakt zich hard voor betere jeugdzorg in Nederland.

In de opvoedingsvariant voeden pleegouders een pleegkind voor langere tijd op. Dan is het pleeggezin een vervangende opvoedingssituatie. Het doel is om het kind in een perspectiefvolle opvoedingssituatie te brengen en te houden. Samenwerking met de ouders blijft - indien mogelijk - bestaan.

Kinderen met complexe problematiek hebben baat bij een gezinssituatie die veilig en stabiel is. Wanneer dit in het gezin van herkomst niet (meer) geboden kan worden, is langdurig verblijf binnen een gezinshuis een optie. Het gaat hier om (echt)paren, met of zonder eigen kinderen, die kinderen/jongeren opvoeden die extra aandacht nodig hebben. De kracht zit in de combinatie tussen het gewone leven en (echt)paren met een professionele achtergrond in jeugdzorg.